AI is hét middel voor productiviteit, stelt Mathijs Bouwman in het FD. Maar moeten we niet eerst slimmer omgaan met andere vormen van technologie?
Productiviteit groeit niet genoeg
AI is het missende stukje van de productiviteitspuzzel, betoogt Mathijs Bouwman dit weekend in het FD. Dat Nederland een productiviteitsprobleem heeft staat als een paal boven water, maar het is de vraag of AI daar dé oplossing voor zou zijn. Laten we eerst minder recente technologie onder de knie krijgen en niet vergeten dat de mogelijkheden van generatieve AI als ChatGPT eindig zijn.
-0,3 procent. Dat is de productiviteit-‘groei’ van kenniswerkers die werkzaam zijn bij zakelijke dienstverleners in de periode van 2002 tot 2022. De productiviteitskrimp in die periode valt voor een deel te verklaren door de manier waarop werkend Nederland omgaat met technologie die aan het begin van de 21e eeuw zijn intrede deed op de werkvloer zoals smartphone, email en social media. Onderstaande grafiek toont eveneens de daling van de productiviteitsgroei.
Social media en email
De gemiddelde Nederlander brengt dagelijks namelijk zo’n twee uur door op social media en zo’n tweeënhalf uur op zijn smartphone. Dat bedreigt de productiviteit. Een op de zes jongeren werkt wel eens over doordat hij te veel tijd op de socials doorbrengt, een op de acht jongeren wil zelfs een werktelefoon en computer zonder toegang tot social media.
De gemiddelde kantoormedewerker is drie uur per dag bezig met email, wat komt doordat tachtig procent van de werknemers zijn mailbox altijd open heeft staan. Onze omgang met mail is op zijn best apart te noemen. Met een beetje verbeeldingskracht zou je een email een digitale brief kunnen noemen. Welke weldenkende kenniswerker brengt een hele werkdag door voor zijn postvakje, wachtend op de komst van postbode?
Productiviteit daalt door afleiding
Tel je de tijd voor mail, smartphone en social media bij elkaar op, dan kom je op 7,5 uur per dag aan digitale communicatie. Dat is ongeveer een hele werkdag. Alle binnenkomende mailtjes, appjes en meldingen zorgen ervoor dat we ons steeds minder goed kunnen concentreren.
De gemiddelde kantoormedewerker wordt elf keer per uur afgeleid en kan zich nog maar drie minuten op een taak concentreren. Dat roept de vraag op: als we leven in een tijdperk van slimme technologie (van smartphones tot kunstmatige intelligentie), wanneer zorgen we er dan voor dat de gebruikers van die technologie minder dom omgaan met moderne technologie?
Productiviteit en AI
Over slimme technologie gesproken. Bouwman maakt zich in zijn column zorgen over technologieangst. We mogen de kansen van generatieve AI-systemen (zoals ChatGPT) niet missen, want die konden zich in 2020 al meten met de mens. De mogelijkheden van generatieve AI zijn echter eindig en dat inzicht heeft alles te maken met realisme en niets met angst. AI gaat bijdragen aan onze productiviteit omdat het werk van ons kan overnemen, vooral als het repetitief van aard is en zich makkelijk laat automatiseren.
De vraag is echter hoe lang we plezier gaan hebben van generatieve AI. Allereerst zijn er de zorgenop het gebied van duurzaamheid, want het trainen en gebruiken van AI-modellenkost bijzonder veel stroom. Een vraag stellen aan ChatGPT kost zelfs een liter schoon drinkwater. Daarnaast maken modellen als ChatGPT gebruik van het werk van anderen, die daar niet voor betaald worden – laat staan bedankt. VC Andreessen Horowitz waarschuwde bijvoorbeeld dat diens investeringen in AI-bedrijven minder waard worden, als AI-bedrijven gedwongen worden te betalen voor de auteursrechtelijk beschermde gegevens die het gebruikt. Met andere woorden: we hebben plezier van generatieve AI, tot AI-bedrijven zich aan het auteursrecht moeten houden.
Uitdagingen van AI
Generatieve AI loopt tegen nog een ander probleem aan: het gebruikt diens eigen data voor zijn ontwikkeling. Generatieve AI wordt getraind op openbare data, dat wil zeggen: teksten die online staan. Generatieve AI wordt ook veelvuldig gebruikt om nieuwe website-teksten te maken. Dat zorgt ervoor dat ChatGPT steeds meer als een robot en minder als een mens gaat klinken. Op Amazon worden er door AI geschreven reisgidsen verkocht die vol wartaal staan. Dat komt doordat AI geen werkelijk begrip van tekst heeft, maar waarschijnlijkheden produceert. Het kent correlatie, geen causaliteit. Vraag het om een reisgids te schrijven over Amsterdam, dan schrijft het in de stijl van een reisgids, zonder werkelijk begrip te hebben van de attracties van de hoofdstad.
Het is dan ook de vraag of AI het enige stukje van de productiviteitspuzzel is. Laten we eerst de andere puzzelstukjes leggen: de drie uur die we dagelijks verdoen met mail en smartphone en social media die ons van onze focus beroven. Dat is precies wat ik organisaties, teams en ondernemers leer vanuit Aandachtswerk.
