Googles uitstoot van CO2 steeg met zo’n 50% de afgelopen vijf jaar, mede dankzij de toegenomen populariteit van AI. Is het na vliegschaamte nu ook tijd voor AI-schaamte? Die vraag beantwoord ik in dit stuk, dat eerder in het FD verscheen.
Internet zorgt voor CO2-uitstoot
Als je het internet of digitale technologie gebruikt is dat niet energieneutraal, en maar weinig mensen staan hierbij stil. Het moment dat je op je mobiel een Instagramfilmpje bekijkt of op je tv een Netflixserie aanzet, dan wordt er data naar je mobiel of tv verstuurd, wat stroom kost. Daarbij moeten datacenters worden gekoeld, wat water kost. Nu we steeds meer online vergaderen, kletsen of films kijken, zorgt ons digitale leven voor steeds meer uitstoot.
Sterker nog, volgens onderzoek zouden we meer dan twintig jaar van ons leven doorbrengen op het internet. Ter vergelijking: gemiddeld werken Nederlanders – alle uren bij elkaar opgeteld – vijf tot acht jaar van hun leven. Je bent dus ruim dubbel zo vaak online als op het werk, misschien zelfs vier keer vaker.
Onze relatie met het internet doet denken aan het mopje van twee vissen in het water. De ene vis vraagt: hoe is het water vandaag? Waarop de ander vraagt: wat is water? Als je iemand op straat zou vragen hoe het internet vandaag is, zou die je ook raar aankijken. Het internet is zo vanzelfsprekend als de lucht die we inademen, we zijn er door omringd zonder het door te hebben.
Hoe groen is AI?
Doordat we steeds vaker online zijn, stijgt onze digitale uitstoot van broeikasgassen. Ons digitale leven is nu al goed voor zo’n 4% van alle uitstoot. Daarmee is het vervuilender dan de luchtvaart. Er zijn onderzoekers die inschatten dat digitale technologie uiteindelijk verantwoordelijk gaat zijn voor 14% van alle broeikasgassen. We zijn allemaal bekend met de term ‘vliegschaamte’ – het schuldgevoel dat we moeten hebben als we het klimaat vervuilen met een vliegreis. Zouden we daar data- en AI-schaamte aan toe moeten voegen?
Daar heeft het alle schijn van. Het trainen en gebruiken van generatieve AI-tools zorgt voor gigantische hoeveelheden CO2-uitstoot. Om ChatGPT-3 te trainen werd zo’n 700.000 liter schoon drinkwater gebruikt en 1287 MWh aan energie, evenveel als 5500 Nederlandse huishoudens in één maand verbruiken. Het trainen van deze – inmiddels verouderde en niet meer gebruikte – AI zorgde ook nog eens voor zo’n 500 ton CO2-uitstoot, evenveel als duizend auto’s die duizend kilometer rijden. Wie tussen de twintig en vijftig opdrachten aan ChatGPT geeft, zorgt dat er een halve liter water verloren gaat. Elke vraag aan ChatGPT zorgt naar schatting voor meer dan 4 gram CO2-uitstoot, evenveel uitstoot als bij de productie van een plastic tasje. Tegen 2027 zou alleen ChatGPT al evenveel stroom gebruiken als heel Nederland. Daarnaast zijn er nog een handvol concurrerende AI-bedrijven die proberen even geavanceerde AI-technologie te ontwikkelen en dus voor ongeveer evenveel stroomgebruik en CO2-uitstoot verantwoordelijk zijn als ChatGPT-maker OpenAI.
AI zorgt voor veel uitstoot
Dat AI en klimaatambities niet bepaald hand in hand gaan, blijkt ook eerder deze maand, toen bekend werd dat de CO2-uitstoot van Google in een jaar tijd met 13% steeg. In vijf jaar tijd nam de uitstoot zelfs met bijna 50% toe. Dat komt vooral door de groei van datacenters die AI-systemen ondersteunen. Toch belooft het bedrijf om in 2030 volledig energieneutraal te zijn. Volgens chef duurzaamheid Kate Brandt is dat ‘extreem ambitieus’ – een corporate eufemisme voor ‘onhaalbaar’.
Ook bij andere techbedrijven stijgt de CO2-uitstoot de laatste jaren flink door de groei van datacenters en de toenemende populariteit van kunstmatige intelligentie. Bij Microsoft steeg de CO2-uitstoot sinds 2020 met 30%. De verwachting is dat die groei de komende jaren flink doorzet, aangezien AI nog steeds met een grote opmars bezig is. AI-bedrijven beloven dat AI kansen biedt om klimaatproblemen op te lossen. Ook zou na verloop van tijd de energieconsumptie enWijzigingen bekijken (opent in een nieuwe tab) CO2-uitstoot van AI dalen. De vraag is hoe serieus we deze beloftes moeten nemen.
Tijd voor AI- schaamte?
Eén van de oplossingen die gesuggereerd wordt is dat we groene stroom gebruiken voor datacenters. Maar zelfs als de stroom die AI-bedrijven nodig hebben helemaal groen zou zijn, dan zou dat nog steeds problematisch zijn, omdat het ten koste gaat van andere doeleinden waarvoor groene stroom nodig is. Dat beschrijft Benedetta Brevini in het door wetenschappelijk tijdschrift Nature geprezen boek ‘Is AI Good for the Planet?’. Bovendien zal AI ons verleiden om nog meer spullen te kopen die we eigenlijk niet nodig hebben, wat niet goed is voor het milieu. Laten we daarom kritisch zijn op de beloften van AI-bedrijven en terughoudend in het gebruik van AI.
Zou AI-schaamte de oplossing zijn, in navolging van vliegschaamte? Uit onderzoek van het CBS blijkt dat ruim een kwart van de Nederlanders die vorig jaar een vlucht nam zich hierover schuldig voelde vanwege het klimaat, meer dan voor de coronapandemie (19%). Van de mensen die weleens met het vliegtuig op vakantie gaan is 71% bereid dit minder vaak te doen omwille van het klimaat. Daar staat tegenover dat twee derde van de Nederlanders niet bereid is om vliegvakanties helemaal op te geven voor het klimaat. Met andere woorden: schaamte blijkt niet het middel om de massa te overtuigen.
Misschien is AI-schaamte niet de oplossing, maar is AI-bedachtzaamheid dat wel.
Tot slot
Meer informatie over kunstmatige intelligentie en duurzaamheid vind je in dit artikel – en in het boek ‘AI, voorbij de hype’, dat je via deze pagina bestelt. Wil je in een lezing meer te weten komen over AI? Hier vind je meer informatie over mijn keynote over AI.