Skip to main content

AI en duurzaamheid; hoe zit dat eigenlijk? Hoe duurzaam is het gebruik van kunstmatige intelligentie? Lost AI het klimaatprobleem op – of maakt het de uitdaging alleen maar groter?

AI en duurzaamheid

AI-toepassingen maken gebruik van data en het verwerven, opslaan en verwerken van data kost stroom, véél stroom. In de Groene Amsterdammer lees ik dat ons digitale leven nu al goed is voor zo’n vier procent van alle CO2-uitstoot en daarmee even vervuilend als de luchtvaart. Onderzoekers becijferen dat digitale technologie uiteindelijk verantwoordelijk gaat zijn voor veertien procent van alle CO2-uitstoot. We zijn allemaal bekend met de term ‘vliegschaamte’, het schuldgevoel dat we moeten hebben als we het klimaat vervuilen met een vliegreis. Zouden we daar data- en AI-schaamte aan toe moeten voegen? Hoe zit het met AI en duurzaamheid?

Daar heeft het in elk geval alle schijn van. Het trainen en gebruiken van generatieve AI-tools zorgt voor gigantische hoeveelheden CO2-uitstoot. Om ChatGPT-3 te trainen werd zo’n 700.000 liter schoon drinkwater gebruikt en 1287 MWh aan energie, evenveel als 5500 Nederlandse huishoudens in één maand verbruiken. Het trainen van deze (inmiddels verouderde) AI zorgde ook nog eens voor zo’n 500 ton CO2-uitstoot, evenveel als duizend auto’s die duizend kilometer rijden. Wie tussen de 20 en 50 vragen aan ChatGPT stelt, zorgt dat er een halve liter water verloren gaat. Elke vraag aan ChatGPT zorgt voor meer dan 4 gram CO2-uitstoot, evenveel als bij de productie van een plastic tasje. Tegen 2027 zou alleen al ChatGPT evenveel stroom gebruiken als heel Nederland.

CFO’s niet bewust van AI en duurzaamheid

Zelfs als de stroom die AI-tools nodig zouden hebben helemaal groen zou zijn, dan zou dat nog steeds problematisch zijn. Dat beschrijft Benedetta Brevini in het door Nature geprezen boek ‘Is AI Good for the Planet?’. Ze plaatst het gebruik van AI lijnrecht tegenover het laten slagen van de klimaatambities. Zelfs als de stroom die AI gebruikt groen zou zijn, dan gaat dat ten koste van andere zaken waar groene stroom voor nodig is. AI gaat bovendien gebruikt worden om ons nog meer spullen te laten kopen die we eigenlijk niet nodig hebben, wat ook niet bepaald goed is voor het milieu.

Volgens René de Monchy, hoofdredacteur van onder meer CFO.nl, staan weinig bedrijven stil bij de klimaatimpact en het energieverbruik van AI: “Er is geen enkele CFO in Nederland die weet dat AI ook impact heeft op het klimaat door de hoeveelheid stroom die ervoor nodig is. Er wordt nog te weinig over dit thema nagedacht. Ook de huidige voorspellingen over het klimaat moeten volgens mij bijgesteld worden, omdat ze nog onvoldoende rekening houden met de stijgende energiebehoefte door technologie en met name AI. Grote bedrijven moeten in hun jaarverslag steeds nauwkeuriger rapporteren wat hun uitstoot is. Daarom is het tijd dat CFO’s gaan nadenken over hun digitale CO2-uitstoot en de rol van AI daarin.”

Rechtszaken tegen AI-bedrijven

Volgens Casper Jaspers, auteur van het boek ‘Technology and Governance’, maakt de klimaatimpact van AI de vraag urgenter of AI wel de ideale oplossing is: “Iedereen lijkt ‘iets’ met AI te willen doen. Daarom vraag ik nog wel eens gekscherend: wilt u soms een kilo AI? De eigenlijke vraag is natuurlijk: welk probleem wil je oplossen en is AI daar de oplossing voor? Als je in staat bent om je werknemers een dag per week vrij te geven tegen hetzelfde loon, maar wel ietsje meer CO2 uitstoot, dan is dat een serieuze belangenafweging. De vraag is dus wat de totale impact van AI is.” Bedrijven zouden volgens Jaspers transparant moeten zijn over het gebruik en de uitstoot van AI: “Vermeld welke algoritmen worden gebruikt en welke risico’s en klimaatimpact daarmee gepaard gaan. Eén ding is zeker: als je het vooraf niet netjes meldt, dan krijg je daar later gedoe mee.”

Over gedoe gesproken, dat is precies waar grote tech-bedrijven mee te maken krijgen volgens Jaspers: “Het is onvermijdelijk dat er rechtszaken gaan komen tegen bigtechbedrijven als Meta, Microsoft, Google en OpenAI. Net zoals Shell aangeklaagd is voor zijn klimaatimpact door milieuactivisten, gaat dat ook gebeuren bij deze bedrijven.” Laurens Vreekamp werd door promovenda Alix Rubsaam gewezen op een andere oplossing, namelijk een Data Nutrition Label: “In de supermarkt zie je in een oogopslag hoe gezond een bepaald voedingsmiddel is. Dat zou je ook willen voor data en het soort AI-toepassingen dat je gebruikt, zodat je meteen ziet hoe groot of goed een dataset is. Door gebruik te maken van kleinere datasets, gebruikt AI minder stroom en dat kan hopelijk de CO2-uitstoot terugdringen. Daarom is het belangrijk dat gebruikers weten of een AI-toepassing gebruikmaakt van goede, gezonde of eerlijke data, die lijkt op een biologisch en fairtrade stuk fruit of juist op een frikandel, zodat ze in staat zijn om betere keuzes te maken.” Is dat de manier om duurzaamheid en AI met elkaar te verenigen?

Verder lezen?

Hier bestel je mijn boeken over technologie.

Lezing bijwonen?

Ontdek mijn lezingen over technologie, productiviteit en AI.