Skip to main content

Een van de populaire misverstanden over AI, is dat AI ervoor zorgt dat er straks niet genoeg banen zijn voor iedereen. AI gaat de arbeidsmarkt ingrijpend veranderen. Maar maakt AI ons straks allemaal werkloos?

Lager en hoger opgeleiden merken invloed AI

De WRR bracht een rapport uit met de veelzeggende titel De robot de baas, waarin de impact van AI aan het licht komt. In het eerste machinetijdperk leverden machines spierkracht (denk aan de lopende band), in het tweede (en huidige) machinetijdperk leveren deze ‘slimme machines’ denkkracht. Volgens sommige deskundigen zal bijna de helft (49,5 procent) van de banen in Nederland verdwijnen door AI en robotisering.

Betekent de komst van AI dat we massaal werkloos worden? Die angst lijkt wel te bestaan. Uit onderzoek van het World Economic Forum blijkt dat 40 procent van de mensen zich zorgen maakt over AI. Vooral bij lager opgeleide Nederlanders bestaat angst voor het verlies van banen. Hoger opgeleiden maken zich met name zorgen over een gebrek aan controle op AI-systemen en de schending van privacy. Toch zouden ook stil moeten staan bij de invloed van AI op hun werk. Dat betekent niet dat artsen en advocaten per se werkloos worden. Het is waarschijnlijker dat taken binnen hun baan veranderen.

Banen worden overgenomen door AI

Een voorbeeld ter illustratie. Als je contact zoekt met een bedrijf, is de kans groot dat je eerste contact met dat bedrijf via een chatbot verloopt, die de makkelijkste vragen beantwoordt. De klantenservicemedewerker anno nu zou je misschien een moeilijke-vragen-afhandelaar kunnen noemen. In het voorgaande hoofdstuk beschreef ik hoe AI het werk van makers verandert. De schrijver verandert van creatief naar curator.

De ongemakkelijke waarheid is dat er dankzij AI minder schrijvers nodig zijn om dezelfde hoeveelheid teksten te maken. Net zoals er minder klantenservice-medewerkers nodig zijn om dezelfde hoeveelheid vragen te beantwoorden. AI zal ons werk veranderen, taken van ons overnemen en zelfs alle taken binnen bepaalde baan overnemen.

Technologie zorgt voor nieuwe banen

Dat AI bepaalde banen overbodig maakt, verklaart de weerstand die er is voor AI. Dat was er ook bij eerdere technologische revoluties; er verdwenen immers banen door de komst van de stoommachine, elektriciteit en computer. Het slechte nieuws: haast niemand is nog werkzaam als wever, molenaar of reisbureau-medewerker. Het goede nieuws: men wordt nu brand manager, systeembeheerder of pricing-specialist.

Innovatie laat banen verdwijnen en nieuwe verschijnen. Daarom is het belangrijk dat jong en oud leert werken met nieuwe technologie. Instituut Rathenau zegt er het volgende over: “In Nederland leidden nieuwe generieke technieken tot op heden niet tot structurele crises op de arbeidsmarkt. Maar het heeft wel altijd geleid tot de noodzaak om vraag en aanbod van arbeid, bijvoorbeeld via het onderwijs, beter op elkaar af te stemmen.” Amen.

Welvaart creëert nieuwe banen

Er is nog een andere reden waarom we niet allemaal werkloos worden door de komst van nieuwe technologie. Dat komt door het stijgende welvaartsniveau, wat onder meer te danken is aan de stijgende productiviteit (door innovaties). Dat zorgt ervoor dat er meer vraag is naar (nieuwe) goederen en diensten. Om het concreter te maken: we hebben meer te besteden, dus geven we meer geld uit aan dingen die niet per se nodig zijn.

Het welvaartsniveau is in Nederland sinds de oorlog gigantisch gestegen. Dat zorgt voor nieuwe banen wealth jobs worden genoemd, zoals coach, oppas of interieurarchitect. Ik ben benieuwd welke nieuwe banen ontstaan door de welvaart die AI creëert en of het een vervanging biedt voor het werk dat AI overbodig maakt. Wat zal het netto-effect zijn van AI op de arbeidsmarkt?

Waarom is dit belangrijk?

De bekende econoom Keynes verwachtte zo’n honderd jaar geleden dat we ons rond deze tijd dood zouden vervelen, omdat we nog maar vijftien uur per week zouden werken. Daar kwam weinig van terecht. Welvaart-stijging zorgt zelden voor meer vrije tijd, maar vaak voor de consumptie van producten of diensten die niet nodig zijn (en daarmee voor welvaartsbanen). Daarbij: als Keynes al slecht is in het voorspellen van de toekomst, hoe veel waarde moeten we dan hechten aan de glazen bol van trendwatchers?

 

Verder lezen? Hier bestel je mijn boeken over technologie.
Lezing bijwonen? Ontdek mijn lezingen over technologie, productiviteit en AI.