Vandaag is Internationale Social Media Dag, een dag waarop er wereldwijd wordt stilgestaan bij de impact van sociale media. Dat werpt de vraag op: maken sociale media ons gelukkig? Die vraag beantwoord ik in het Parool.
Er wordt steeds vaker opgeroepen tot strenge wetgeving voor sociale media. Dat is begrijpelijk. Maar volgens mij wordt het hoog tijd dat we een socialemediadieet gaan volgen, willen we ons welzijn verbeteren.
Negatieve invloed van social media
Het is al lang geen geheim meer: sociale media hebben een negatieve invloed op ons welzijn en onze mentale gezondheid. Doordat we constant ons eigen leven vergelijken met de perfecte levens van anderen, worden we alleen maar ongelukkiger. We zien immers alleen de hoogtepunten van dat andere leven, terwijl we onze eigen worstelingen en tegenslagen verborgen houden. Dit creëert een gevoel van ontevredenheid en veroorzaakt een negatief zelfbeeld. Onderzoek wijst uit dat wie een week met sociale media stopt, minder angstig en depressief is. Schrikbarende cijfers, waar volgens mij te weinig aandacht voor is.
Daarnaast veroorzaakt het overmatig gebruik van sociale media een constante stroom van informatie, notificaties en afleidingen. We zijn voortdurend bezig met het scrollen door timelines, op zoek naar nieuwe berichten en benieuwd of onze nieuwe vakantiefoto’s al geliket zijn door onze vrienden. Dat maakt het moeilijk om ons te concentreren op belangrijke taken, zoals studie of werk. Een student kan zich gemiddeld nog een minuut concentreren, een kantoormedewerker gemiddeld nog drie minuten.
Onbereikbaar zijn als luxe
Alle afleiding van sociale media leidt tot verminderde productiviteit en een verhoogd gevoel van stress. Nooit eerder waren we zo veel met elkaar aan het communiceren, tijdens en na het werk, via alle vormen van digitale communicatie. Tegelijkertijd hebben er nog nooit zoveel mensen last gehad van ernstige stress en burn-outs. Die twee dingen hebben misschien wel iets met elkaar te maken. Een op de vijf jongeren zegt niet te kunnen uitrusten omdat zij of hij voor haar of zijn werk altijd bereikbaar moet zijn. Onbereikbaar zijn, uit mogen staan, is misschien wel dé luxe van de 21ste eeuw.
Ik stel voor dat we een socialemediadieet moeten volgen om de negatieve effecten van sociale media tegen te gaan. Dit idee is gebaseerd op het werk van Rolf Dobelli, die eerder een nieuwsdieet voorstelde (in zijn gelijknamige boek). Volgens Dobelli is nieuws als suiker of snoep: je kan het de hele dag blijven consumeren, het is niet voedzaam (leerzaam) en maakt ons niet gelukkig. Die vlieger gaat ook op voor sociale media. Laten we bewuster omgaan met sociale media, stilstaan bij de impact die het heeft op ons welzijn en leren om niet eindeloos te consumeren. Net zoals we niet blij worden van 24/7 het nieuws volgen, snoep en chips eten of door Instagram scrollen.
Hoe ziet een social media dieet eruit?
Hoe zo’n socialemediadieet er uitziet? Kies specifieke momenten op de dag (na de lunch, bijvoorbeeld) waarop je sociale media gebruikt. Richt je daarnaast voldoende op het plannen van offline activiteiten die je gelukkiger maken, zoals het beoefenen van een hobby, tijd doorbrengen met vrienden en familie of genieten van de natuur. Dat blijkt ons namelijk wel gelukkig te maken.
Steeds vaker klinkt de roep om strengere wetgeving voor socialemediaplatformen. Dat betoogde ook Thijs Launspach, auteur van het boek Asociale media. Een prima idee, al zal wetgeving vaak iets achterlopen bij de snel veranderende digitale wereld. Daarbij: gedragsverandering wordt zelden bereikt door wetgeving alleen. NIX18 was bijvoorbeeld niet alleen een wetswijziging – jongeren mochten geen alcohol of tabak meer kopen – maar ook een gedragscampagne. Ze werden erop gewezen dat ze veel te winnen hadden als ze niet op jonge leeftijd drinken of roken. Soufiane Touzani doet iets soortgelijks; hij startte het sympathieke initiatief FC Straat, waarmee hij zijn kijkers oproept om op straat te voetballen en buiten te spelen. Hopelijk volgen meer influencers zijn voorbeeld en vertellen ze hun volgers wat er buiten te beleven valt.
Tot slot
Laat dat het uitgangspunt zijn vandaag, op Internationale Social Media Dag (en daarna): dat sociale media niet bijdragen aan ons geluk, maar dat we veel te winnen hebben als we vaker, zonder digitale media, sociaal zijn. Zo’n socialmediadieet zou je een vorm van digitale etiquette kunnen noemen. Dit thema komt ook aan bod in de gids voor digitale etiquette Niet appen tijdens het eten. Je kan het boek bestellen via deze pagina.
Organiseer je binnenkort een bedrijfsevent, congres, personeelsdag of seminar? Hier vind je meer info over de lezing (en quiz) over digitale etiquette.
