Onze relatie met social media is op z’n best… ongemakkelijk. Ontdek waarom het hoog tijd is voor een social media dieet.
Dit is een hoofdstuk uit Niet appen tijdens het eten. Je kan het boek hier bestellen.
Weinig goed nieuws
Het is heel begrijpelijk dat je je zorgen maakt over de wereld als je veel op social media rondkijkt. Er is een boel aan de hand. De economie staat er niet geweldig voor, er is iets aan de hand met de woningmarkt, met de arbeidsmarkt ook trouwens, laten we het milieu niet vergeten, de oorlog ook niet en in Den Haag blunderen ze met de compensatie voor de Groningers, de toeslagenaffaire en de beloofde nieuwe bestuurscultuur. Er is genoeg om somber over te zijn.
Dat je vooral misstanden in het nieuws terugziet, heeft een reden. Goed nieuws is namelijk geen nieuws. Dat er gisteren in Amsterdam geen plofkraak plaatsvond, interesseert niemand. Journalisten hebben een maatschappelijke functie: ze moeten misstanden verslaan, zodat het publiek weet wat er speelt, waarna de verantwoordelijken opgeroepen kunnen worden om in actie te komen.
Omvangrijk social media dieet
Nieuws consumeren we steeds meer online: ongeveer een kwart van de Nederlanders haalt in de ochtend zijn nieuws van zijn of haar smartphone. Dat betekent een rondje langs nieuwssites en social media. We halen ons nieuws echter niet alleen van social media, maar ook uit de krant. Sterker nog: Nederland is Europees kampioen ochtendkrant lezen. 13 procent van de Nederlanders leest in de ochtend de krant, waarmee we vaker de ochtendkrant lezen dan Italianen (3 procent begint de dag met de krant) en Finnen (10 procent).
Of je de dag nu begint met een krant of met een rondje langs social media en nieuwssites: er zijn mensen die zeggen dat we dat beter niet kunnen doen. Rob Wijnberg, oprichter en bedenker van nieuwsplatform-zonder-nieuws De Correspondent, is er daar een van. De Correspondent focust niet op incidenten, noemt dat ‘de waan van de dag’ en bespreekt liever ontwikkelingen die zich voordoen in de maatschappij.
Tijd voor een nieuwsdieet
Wijnberg putte inspiratie voor De Correspondent uit een befaamd essay van de Zwitserse schrijver Rolf Dobelli met de weinig verhullende titel ‘Weg met het nieuws’. We worden doodgegooid met snel en (vaak) oppervlakkig nieuws. Dat is volgens Dobelli niet goed voor je. ‘Wat suiker voor het lijf is, is nieuws voor het brein.’ Hij volgt al tien jaar geen nieuws meer en geeft aan gelukkiger dan ooit te zijn. In die tijd schreef hij populaire boeken als De kunst van goed leven, De kunst van helder denken en Het Nieuwsdieet, waarmee hij – ironie, o ironie – veel media-aandacht genereert.
De tips van Dobelli zijn als volgt samen te vatten: stop met het consumeren van nieuws en lees alleen nog boeken (zoals dit exemplaar) of lange artikelen. Nieuws vergelijkt hij met suiker: het is verslavend, verzadigt niet, het is licht verteerbaar en slecht voor je. Nieuws kost daarbij tijd en je hebt er volgens hem niets aan. Net zoals we ons dieet proberen te bevrijden van suiker, zouden we onze aandacht ook niet moeten richten op de kleine hapjes triviale nieuwsfeiten. Beter is het onze hersenen te voeden met content die ons wel verzadigt, zoals boeken.
Tsunami van breaking news
Dobelli krijgt gelijk van John Visser, die het boek Digi-rust schreef, waarin hij tips deelt voor meer digitale rust. Hij legt uit dat als je de behoefte hebt om nieuws te volgen, je de toenemende behoefte krijgt om nog meer nieuws te lezen. Een tsunami van breaking news – zoals de nieuwsbalk van CNN – zorgt ervoor dat er veel dopamine vrijkomt.
Het lezen van schokkende verhalen zorgt er ook nog eens voor dat er veel van het stresshormoon cortisol vrijkomt. Dat gevoel herken je vast wel, want dat gebeurt ook als je kijkt naar een enge film. Cortisol heeft zelfs een negatief effect op het immuunsysteem en kan chronische stress veroorzaken.
Internet = nog meer nieuws
Onze fascinatie met nieuws was al problematisch, maar het internet heeft onze nieuwsconsumptie nog eens ten slechte veranderd. Dat vertelt Dobelli in een interview aan Het Financieele Dagblad. Hij signaleert de komst van nieuwssites, bots die artikelen schrijven en slimme algoritmes die het consumeren van suiker (nieuws) nog aantrekkelijker maken. ‘We klikken graag op alles wat schokkend en sensationeel is. Daarnaast is het [online nieuws] gewoon entertainment. Vroeger waren krantenartikelen lange lappen tekst zonder beeld. Nu heb je kleurenfoto’s, video’s. Het is vermaak en het gaat over mensen. Dat is wat ons brein wil. Journalisten en algoritmes weten dat.’ We zijn dus nog slechter af, nu nieuws zich niet meer fysiek, maar digitaal verspreidt. Dat komt doordat onze aandacht een verdienmodel is geworden; nieuwsmedia willen, net zoals socialmediabedrijven, dat we zo lang mogelijk blijven kijken en klikken. Dat is immers hun verdienmodel.
Wat heeft de toekomst voor ons in petto? Dobelli verwacht dat de algoritmes van nieuwssites nog beter en slimmer worden, waardoor het aanbod van nieuws nog meer voor ons op maat gemaakt wordt. Zo kan het zijn dat je een compleet andere versie van NU.nl te zien krijgt dan je zusje of collega. Het alternatief is documentaires, cursussen en lezingen waarvoor men bereid is te betalen.
Voordelen van een social media dieet
Wat zijn volgens de Zwitserse auteur de voordelen van een leven zonder nieuws? Een hogere levenskwaliteit, helderder denkvermogen, waardevollere inzichten, minder nervositeit, betere beslissingen en veel meer tijd. Ben je bang dat je voor aap staat als iemand doorheeft dat je het nieuws niet hebt gevolgd? Ook daar heeft Dobelli een antwoord op: vraag gerust wat je moet weten over dit onderwerp. Mensen (en laten we eerlijk zijn: vooral mannen) vinden het maar wat leuk om je te vertellen hoe het ervoor staat met Brexit, het WK of de economie.
Onderzoek geeft Dobelli overigens gelijk. De consumptie van nieuwsprogramma’s waarin veel negativiteit en conflict naar voren komt, zorgt er inderdaad voor dat mensen zich minder goed gaan voelen. Journalisten zouden zich volgens sommigen moeten bezighouden met ‘constructieve journalistiek’: daarbij worden problemen niet alleen aangewezen, maar er worden ook oorzaken en oplossingen aandragen, zodat het publiek met een meer gerustgesteld gevoel de televisie kan uitschakelen.
Matig je nieuwsinname
Aangezien constructieve journalistiek geen gemeengoed is, is het zaak ons mediadieet te matigen. Misschien is het niet nodig om helemaal af te kicken van nieuws, zoals Dobelli oppert, maar is het al voldoende om de nieuwsconsumptie te matigen.
Kijk bijvoorbeeld ’s ochtends of na een werkdag het NOS journaal of klik langs een aantal social media. Zo ben je voldoende op de hoogte en steek je je kop niet helemaal in het zand. Dat is nodig om uit je eigen bubbel te komen, empathie voor anderen op te brengen en te weten wat er speelt in de wereld. Door te kiezen voor slechts één dagelijks nieuws-moment, ben je niet gekluisterd aan het nieuws of Instagram. Dat scheelt ook nog eens een boel schermtijd.
Vuistregels voor een social media dieet
- Schrik niet als je in het nieuws voornamelijk slecht nieuws ziet; goed nieuws is, zoals het gezegde gaat, geen nieuws.
- Probeer je nieuwsinname te beperken. Check niet de hele dag nieuwssites en social media, maar streef naar een vast moment waarop je het nieuws checkt. Kijk bijvoorbeeld ’s ochtends het (jeugd) journaal om op de hoogte te blijven.
- Merk je dat je, ondanks de beperkte nieuwsinname, nog steeds somber bent? Stop dan helemaal met het volgen van nieuws.
- Ben je erg geïnteresseerd in een bepaald onderwerp dat veel voorbij komt in het nieuws? Lees er dan een boek over. Het leert je het nieuws nog beter begrij- pen.
Dit is een hoofdstuk uit Niet appen tijdens het eten. Je kan het boek bestellen via deze pagina.
Organiseer je binnenkort een bedrijfsevent, congres, personeelsdag of seminar? Hier vind je meer info over de lezing (en quiz) over digitale etiquette.