Technologie kan de wereld veranderen, of juist bestaande structuren versterken. Buzzwoorden anno nu: de metaverse en NFT’s. Maar hoe vernieuwend is het pronken met dure NFT’s in de Metaverse nou echt?
Vernieuwing of versterken van dynamiek
Sommige technologieën hebben onze maatschappij ingrijpend veranderd. Denk aan de komst van onze smartphone, waardoor internet op elk moment van de dag bereikbaar werd. Tools als Wikipedia, maar ook de opkomst van zoekmachines, maakte het mogelijk om op elk moment bij (ongeveer) elk stukje kennis ter wereld te komen. Dat nam grenzen weg en werkte democratiserend, want iedereen had toegang tot ongeveer dezelfde informatie. Eindelijk geen discussies meer over welke oud-Vitesse en FC Utrecht-trainer de Champions League won (John van den Brom). Hoera voor het internet!
Andere technologieën versterken juist bestaande structuren. Dat zie je bijvoorbeeld bij online advertising. Elke straathoek in de stad is inmiddels voorzien van reclame. Ik blijf de glimmende advertentieborden bij eeuwenoude huizen in de Amsterdam apart vinden, maar dat is hoe de commercialisering van de openbare ruimte eruitziet. Online worden we eveneens achtervolgd door advertenties, al zijn het banners in plaats van reclameborden. Zo versterkt ‘het internet’ bestaande structuren.
Kans voor kunstenaars
Ook bij NFT’s zie je deze dynamiek terug. Dat zit zo. Wie een NFT koopt, koopt in feite een ‘digitaal eigendomsrecht’. Met andere woorden: deze .jpeg-afbeelding of tweet is nog wel openbaar te zien, maar hij is jouw bezit. Handig voor kunstenaars, die opeens wel geld kunnen verdienen. Inspirerend voorbeeld: de straatarme kunstenares Judith de Leeuw die een paar van haar werken verkocht voor €2,5 miljoen en dat geld gebruikte voor goede doelen.
Ik ben sinds een paar weken ook betrokken bij een NFT-project. Als veldonderzoek, sociologisch experiment naar de crypto-bro’s, noem het wat je wil. Om niet alleen te schrijven over een technologie, maar er ook mee te werken. Daarover later meer.
Gentrificatie van Metaverse
Het verhaal van Judith de Leeuw biedt hoop voor de tanende cultuursector, maar NFT’s zullen ook een bestaande, vervelende dynamiek versterken. NFT’s zullen vooral populair worden in de Metaverse, de online omgeving waarin we straks vergaderen, gamen en samenkomen (als het aan Mark Z. ligt). Dat werkt als volgt. Je koopt in de echte wereld een trui van een duur merk (niet te verwarren met dure merk), waarna je in de Metaverse ook die dure trui kan dragen.
Of, zoals een bevriende tech-werker zei: ook in de Metaverse willen we graag laten zien dat we een rijke tatta zijn.
Tja. Wat is er dan echt vernieuwend aan pronken met NFT’s in de Metaverse? Dit lijkt niets anders dan ordinaire laat-kapitalistische bewijsdrang en pronkdrift in een online werkelijkheid. We kunnen de Metaverse nog inrichten zoals we dat zelf zouden willen, waarom volgt de consument dan het commercieel narratief, waarin het draait om koopkracht en exclusiviteit, zodat alles bij het oude blijft? Waarom geen Wikipedia-achtige Metaverse, waarin alles voor iedereen beschikbaar is?
Is dit wat ze gentrificatie van het internet noemen, waarin een spannende en nieuwe plek overgenomen wordt door commercie? Rich kids die in een virtuele wereld pronken met digitale merken. Dit moet wel het eindpunt zijn van miljoenen jaren evolutie.