Ik ben digital nomad. Hoe ga ik om met jaloerse collega’s? Ontdek het in dit artikel.
Dit is een hoofdstuk uit Niet appen tijdens het eten. Je kan het boek hier bestellen.
Locatie-onafhankelijk werken is geaccepteerd
Wie de kantoorhumor en kantoorkoffie als hoogtepunt van de week had, komt er sinds de pandemie en de lockdowns bekaaid vanaf. Vanaf welke plek er wordt gewerkt doet er opeens minder toe, of het bureau nu staat in Enschede of Egypte, als je maar op tijd inbelt. Het Nieuwe Werken betekent vooral met zijn allen alleen achter een laptop to do’s afwerken. Het gevolg van deze veranderde werkomstandigheden is dat heel de wereld een mening over de ideale werkplek lijkt te hebben. Maar voeren deze digital nomads, die met hun laptop locatie-onafhankelijk werken, en een nomadisch, flexibel bestaan leiden, wel iets uit? En hoe zorg je ervoor dat de in Nederland werkende collega’s niet jaloers worden van dat Portugese strand of Zweedse bos?
Het thuiswerken heeft voordelen, zoals geen tijdverlies meer door woon-werkverkeer, meer mogelijkheden om de eigen werkdag in te delen en productievere sessies zonder de weekend-updates van je teamgenoten. Even tussendoor een wasje of wat boodschappen doen: het efficiënt inrichten van microbreaks kan leiden tot meer tijd voor andere dingen. Volgens Forbes zijn werknemers op afstand 20 procent gelukkiger dan wie niet de mogelijkheid heeft om thuis of op afstand te werken. Tel daarbij op dat gelukkige werknemers ook productiever zijn en de verkoopresultaten doen stijgen. Dat maakt het voor werkgevers aantrekkelijk om locatie-onafhankelijk werken te faciliteren. Op afstand werken lijkt inmiddels in de maatschappij geaccepteerd – en wellicht in de toekomst gereguleerd. In juli 2022 heeft het Nederlandse parlement wetgeving aangenomen die thuiswerken in Nederland als wettelijk recht heeft vastgelegd.
Worden we blij van locatie-onafhankelijk werken?
De vraag is of we gebaat zijn bij deze ontwikkeling. Malcolm Gladwell (bestseller-auteur van o.a Blink en The Tipping Point) is een uitgesproken tegenstander van deze thuiswerktrend en vertelt in de podcast Diary of a CEO: ‘Werken vanuit huis vernietigt ons. Als mens (en als medewerker) wil je gezien worden en nodig voelen. Dat is gewoon lastig als je er fysiek niet bent. De kern van de psychologie werkt nu eenmaal zo dat je een sense of belonging wil als mens en je je nodig wilt voelen. Als je vanuit je pyjama in je slaapkamer werkt, is dat het werkende leven dat je voor ogen hebt? […] Als je je niet onderdeel van iets groters voelt, wat heb je er dan aan?’
Gladwell heeft gelijk dat het prettig is om je onderdeel te voelen van iets groters. Daarbij is het gezellig om je collega’s bij de koffieautomaat te zien. Dat zijn theorie soms lastig in de praktijk te brengen is, blijkt wel uit de werklocaties van Gladwell. Hij geeft zelf namelijk de voorkeur aan werken vanuit zijn huiskamer of een koffiezaakje…
Baas vertrouwt digital nomad niet
Met de opkomst van de gig economy is het eenvoudiger om werk uit te besteden. In een handomdraai en voor een prikkie laat je een logo of een website ontwerpen. Een Amerikaanse software-ontwikkelaar had tien jaar geleden al door hoe fijn het is om werk uit te besteden. Van de ton die hij zelf verdiende, betaalde hij twintigduizend dollar aan een Chinese onderaannemer, die zijn werk deed. De software-ontwikkelaar wilde zijn tijd liever gebruiken om kattenvideo’s op Reddit en YouTube te kijken en te shoppen op eBay. Het inloggen op de servers van zijn werkgever was geen probleem, klokslag negen uur werd er netjes ingelogd, volgens de BBC.
Wat moet je doen als je als werkgever de indruk hebt dat het werk niet gedaan wordt en er met de pet naar wordt gegooid? Wat als iemand doordeweeks dronken of gedrogeerd verschijnt? Hoe ver mag je gaan om dit te controleren? In Engeland zijn er financiële instellingen die hun werknemers verplichten om elk kwartaal een haarsample en urinesample in te leveren om deze te testen op drugsgebruik. Dat gaat ver. Dit is waarschijnlijk een uitzondering op het goede, gezonde werkethos, maar wat zijn de regels voor werkgevers die twijfelen over de inzet van hun werknemers? ‘Als werkgever mag u uw werknemers alleen controleren als u voldoet aan de eisen uit de privacywetgeving. […] Een werkgever die een personeelsvolgsysteem wil gaan gebruiken, moet eerst toestemming vragen aan de ondernemingsraad (OR), als die er is. De OR speelt dus een belangrijke rol bij de bescherming van de privacy op de werkvloer’, aldus de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat klinkt geruststellend: we kunnen niet zomaar in de gaten gehouden worden.
Ditigal nomads in een ander daglicht
Was het leven als digital nomad nog een paar jaar geleden een statussymbool, inmiddels wordt er behoorlijk wat kritiek geuit op de zzp’ers zonder vaste werkplek, recent nog door maandblad Vrij Nederland. De digital nomad spekt dan wel tijdelijk de economie in het buitenland, maar op middellange en lange termijn ontwricht het de economie en leefsituatie voor de locals. Huurbazen ruiken geld van expats, verhogen de huren flink, waardoor de lokale bewoners hun woonruimte niet kunnen betalen en noodgedwongen uit de stad trekken. Zo ontstaan er volgens Vrij Nederland hotspots van expats met laptopjes, die met hun havermelk en kombucha zorgeloos hun Fiverr-opdrachtjes voltooien in hun hangmat, maar de lokale bevolking verdringen.
Men wringt zich soms in de vreemdste bochten om locatie-onafhankelijk te kunnen werken. Een Engelse vriend kocht tijdens het begin van de covid-periode een huis in Zuid-Frankrijk en betrok dat huis met zijn vrouw en kind. Om geen scheve gezichten te krijgen, vertelde hij niemand over zijn nieuwe aankoop. Toen er weer teamvergaderingen werden georganiseerd in Engeland en het voor hem te ver was om elke week van Frankrijk naar Engeland af te reizen, zei hij steevast dat hij een verkoudheid of hoestje had en niet het risico wilde nemen om andermans gezondheid in gevaar te brengen. Gaat het om goed werk leveren of om het aanwezig zijn van negen tot vijf? De werkplek maakt in principe weinig uit, zolang er goed werk geleverd wordt. Offline team-events zorgen voor een betere teamband, nieuwe inspiratie en ideeën. Bedrijven die locatie-onafhankelijk werken faciliteren, doen er dus goed aan offline ontmoetingen te faciliteren.
Felle lamp om niet gebruind te lijken
Vriendin K. werkt vanuit Nederland voor een groot Amerikaans bedrijf en besloot een van de lockdowns vrijwel volledig in Portugal door te brengen. Daar was het weer beter, de sfeer minder teneergeslagen en er was meer te beleven. Ook was het een toevluchtsoord voor digital nomads, wat haar aansprak. Haar werkgever had op dat moment nog geen beleid over op afstand werken en ze wist: als ze open kaart zou spelen over haar plan om weg te gaan, dan zou haar manager het plan waarschijnlijk afkeuren, omwille van belasting- en sociale zekerheidsregels. Een werkgever is immers verantwoordelijk voor werknemers in geval van ziekte of ongeval in werktijd.
Ze besloot om het risico te nemen en vertrok zonder het te melden. Haar mentale gezondheid is ook belangrijk, redeneerde ze, daarbij is het leven te kort om weg te kwijnen achter een scherm in het grijze en grauwe Nederland. Ze wilde vooral niet de indruk wekken dat ze niet in Nederland was tijdens video-meetings. Tijdens videovergaderingen zorgde ze er daarom voor dat er een lamp op haar gezicht scheen en haar huid verbleekte (ze werd namelijk wel langzaam bruiner in de Portugese zon). Ze had een foto van de Amsterdamse grachten als Zoom-achtergrond, vertelde weinig over haar weekenden en hield het nieuws en het weerbericht in Nederland in de gaten om, als het moest, mee te kunnen praten over het weer.
‘In het begin was ik wel enigszins op mijn hoede. Mijn angst was dat een systeembeheerder zou zien dat ik vanuit het buitenland inlogde op onze servers. Of dat mijn manager me zou bellen en mijn voicemail zou horen, die in het buitenland altijd in de lokale taal is. Toch heb ik het risico genomen omdat mijn manager me in de twee jaar dat ik er werk nog nooit direct heeft gebeld en na werktijd vrijwel nooit contact opneemt. Toen ik recent aan mijn collega vertelde over mijn ontsnapping, was zijn reactie: “no way!” Hij had niets doorgehad. ́ De case van K. biedt ook inspiratie voor wie jaloerse collega’s heeft: laat als digital nomad niet te veel merken dat je in het buitenland werkt, zodat collega’s niet onnodig jaloers worden of last van FOMO krijgen, maar het eerlijkst (en slimste op lange termijn) is gewoon om transparant naar je baas te zijn over je wensen.
Vuistregels voor digital nomad
- Als je wil vertrekken naar een ander land en wil werken als digital nomad, wees je dan bewust van de consequenties voor het land en de stad waar je je (tijdelijk) vestigt. Het spekken van de lokale economie is mooi, maar de lokale bevolking kampt met de negatieve effecten van deze ‘gentrificatie’. Onderzoek of er bijvoorbeeld behoefte is aan een skill sharing workshop voor de lokale bevolking, waar zij kunnen profiteren van jouw kennis en kunde, huur van lokale huurbazen, leer de taal en koop bij lokale winkels en markten.
- Voor veel beroepen is thuiswerken niet eens een optie. Voor de beroepsgroepen waar het wel kan, heeft iedere groep weer een eigen etiquette en elk bedrijf weer een eigen beleid. Bespreek met je leidinggevende wat acceptabel is en houd er rekening mee dat er voor de werkgever ook belastingregels en regels voor sociale zekerheid zijn als je je voor een langere termijn buiten Nederland vestigt. Totdat er officiële thuiswerkovereenkomsten zijn, zal je samen tot een overeenkomst moeten komen, een gezonde en ergonomische werkplek, met regelmatig pauze en wellicht compensatie voor de koffie.
- Werk je als digital nomad en anderen in je team niet? Vervaag in dat geval je achtergrond voor de collega’s die altijd FOMO hebben.
- Let op de cyberriscio’s van het thuiswerken of werken vanuit je lokale koffietent. Log niet in op het (vaak slecht beveiligde) lokale gast-wifinetwerk, gebruik je eigen hotspot of VPN en spreek met je werkgever af of hoe de veiligheid van alle data gewaarborgd blijft.
- Spreek als werkgever duidelijke werkgerelateerde doelstellingen en verwachtingen met je werknemers af. Geef ze vertrouwen. Weinig werknemers gedijen goed bij micromanagement. Op kantoor weet je ook niet precies wat er achter die laptops wordt uitgevoerd, dus kijk naar de prestaties en niet naar zaken zoals een aanwezigheidsplicht. Werknemers kan je niet zomaar in de gaten houden. Gelukkig maar.
Dit is een hoofdstuk uit Niet appen tijdens het eten. Je kan het boek bestellen via deze pagina.
Organiseer je binnenkort een bedrijfsevent, congres, personeelsdag of seminar? Hier vind je meer info over de lezing (en quiz) over digitale etiquette.