De oorlog in Oekraïne vindt inmiddels ook online plaats. Denk aan Twitch-livestreams van de oorlog en hoe China Oekraïne hackte voor de oorlog begon. Dit is een oorlog 2.0.
Dat de wereld in rap tempo digitaliseert, blijkt wel uit de meest recente oorlog in Europa. Rusland bevecht Oekraïne niet alleen met tanks en bommen, maar ook op Google Maps en door Oekraïne te hacken. Deze vijf Black Mirror-achtige headlines laten zien hoe de oorlogen van nu ook digitaal gevoerd worden:
1: China hackt Oekraïne
China voerde een enorme cyberaanval uit op de militaire- en nucleaire faciliteiten van Oekraïne in de aanloop naar de Russische invasie, volgens inlichtingenmemo’s die door The Times zijn verkregen. De aanvallen vonden plaats voor de oorlog in Oekraïne begon (tijdens de Olympische Winterspelen) en piekten rond 23 februari.
Meer dan 600 websites van het ministerie van Defensie in Kiev en andere instellingen waren slachtoffer van duizenden hackpogingen. Dat blijkt uit memo’s met de alleszeggende titel “Chinese Attacks on Ukrainian Government, Medical & Education Networks”. Rusland hackte Oekraïne ook veelvuldig, zo werd bekend dat Russische hackers de complete stroomvoorziening stil wilden leggen.
2: Oorlog op Google en Apple Maps
Sinds Rusland Oekraïne binnenviel, heeft het Kremlin social media als Facebook, Twitter en Instagram geblokkeerd in Rusland. Onderbelicht in dit verhaal: de jarenlange informatieoorlog die Rusland voert over mobiele kaartapplicaties, zoals Apple Maps en Google Maps. (En hoe Russen toch de waarheid krijgen te horen over de oorlog via Google Reviews).
Nu komt die oorlog tot een hoogtepunt, schrijft Slate. Nadat Poetin Oekraïne binnenviel, veranderden sommige kaartenmakers op Google Maps en Apple Maps de Krim van een betwist gebied in een deel van Oekraïne. Wat doen Apple en Google tijdens en na de oorlog in Oekraïne?
3: AI voor gezichtsherkenning slachtoffers Oekraïne
Zes zwarte spiegels voor deze Black Mirror-headline op Dutch Cowboys: “Kunstmatige intelligentie helpt doden identificeren in Oekraïne.” Gezichtsherkenningssoftware op basis van kunstmatige intelligentie heeft al honderden doden helpen identificeren. Het systeem hierachter heet Clearview AI. Klinkt als goed nieuws, maar is het niet.
Ook al heb je geen social media, de kans is groot dat ook jij in de database van Clearview AI staat, dankzij bijvoorbeeld een vriend(in) die een keer een groepsfoto plaatste. “Het is niet voor niets dat YouTube, Google, Facebook en Twitter al het bevel hebben gegeven dat Clearview AI hiermee onmiddellijk moet stoppen. Iets waar het geen gehoor aan geeft. Het heeft ook al meerdere boetes gekregen”, meldt Dutch Cowboys.
4: Twitch-livestream van de oorlog
Vlad Lomakin streamde zichzelf op Twitch terwijl hij met zijn volgers chatte over TikTok-video’s of Minecraft en Grand Theft Auto speelde vanuit zijn appartement in Kharkiv (Oekraïne). Maar toen de oorlog begon, besloot hij afbeeldingen en video’s te delen van zijn stad die werd gebombardeerd. Van zijn 92.000 abonnees woont de meerderheid in Rusland.
“Gelukkig begrijpen mijn volgers alles; ze zien duidelijk dat dit een oorlog is, dat er burgers sterven en dat veel mensen gedwongen worden om hun huizen te verlaten,” vertelt Lomakin aan Motherboard.
5: De strijd om de waarheid
Een van de eerste slachtoffers tijdens de oorlog: de waarheid. Social media, de fabeltjesfuik en echokamers versnellen deze dynamiek. Een aantal headlines om de oorlog om de waarheid te illustreren:
- Rusland maakt Spaanstalige desinformatie: Kremlin maakt nepnieuws over de Russische invasie voor Latijns-Amerikaans publiek;
- Poetins mysterieuze Facebook ‘superfans’ op een missie: Facebook-groepen willen de perceptie van de leider van het land veranderen. Ze schilderen Poetin af als glimlachend, welwillend en vredelievend;
- In Oekraïne bevechten fact-checkers de Russische desinformatie op Facebook;
- Drones worden ingezet om de oorlog te registeren, zodat Rusland later berecht kan worden;
- Wit-Russische hackers plaatsten nepberichten waarin Oekraïense troepen zich zouden overgeven.
Met andere woorden: het is oorlog, maar niemand die het ziet. Laat dat nou net de titel zijn van deze must-read over cyberoorlog. Hieronder een lezing van auteur Huib Modderkolk