James Bridle schreef Ways of Being, een van de meest interessante boeken over AI van de laatste tijd. Deze zeven dingen leert Bridle je over Kunstmatige Intelligentie.
Is AI intelligent?
Je kan de krant niet openslaan of het internet bezoeken zonder iets te lezen over kunstmatige intelligentie. Het woord bestaat uit twee onderdelen: kunstmatig en intelligent. Dat het niet van vlees en bloed is, staat dus buiten kijf. Maar is AI intelligent? Die vraag beantwoordt James Bridle in zijn Ways of Being (in het Nederlands uitgekomen als Manieren van zijn). Bridle is technoloog, auteur, kunstenaar en schreef voor bladen als WIRED, The Guardian en The Atlantic.
Om de vraag te beantwoorden of AI intelligent is, zouden we moeten bepalen wat intelligent is. Tot niet zo lang geleden dachten we dat alleen de mens intelligent was en dat onze intelligentie zich onderscheidt van andere diersoorten. De definitie van intelligentie was ongeveer iets als: ‘wat mensen doen’. Terwijl ook octopussen, schimmels en bossen intelligent gedrag vertonen, alleen niet zoals mensen dat doen. Het boek staat vol aansprekende voorbeelden van niet-menselijke en niet-kunstmatige intelligentie.
Wat is niet-menselijke en niet-kunstmatige intelligentie?
Bridle moedigt ons aan om ons te verdiepen over andere vormen intelligentie, die niet kunstmatig of menselijk zijn. Zo zijn er schimmels die complexe rekensommen sneller oplossen dan onze slimste computers. Geiten bij de Etna-vulkaan kunnen vulkaanuitbarstingen beter voorspellen dan onze beste rekenmodellen. Sommige octopussen weten uit hun kooi te ontsnappen en worden zelfs losgelaten, omdat dierentuinen ze zo inventief vinden. Wist je dat bijen debatteren over welke richting ze moeten opvliegen en er ook andere diersoorten democratische trekjes vertonen?
Ik ben niet gek op de natuur of op dieren. Maar na het lezen van dit boek ben ik aangemoedigd om intelligentie niet te zien als iets wat uit mensen of computers voortkomt, maar misschien ook uit niet-menselijke wezens. We leven in een meer dan menselijke wereld (we zijn niet de enigen in de wereld) en moeten proberen te leren leven met de wereld, in plaats van deze te domineren. Het is volgens Bridle tijd om ons te verdiepen in de ecologie van de technologie: de relatie tussen technologie en andere wezens.
Wat is de relatie tussen mensen en AI?
Bridle pleit voor zelfbeschikking van niet-menselijke wezens en voor technologie. Niet alleen zouden we dieren en planten een stem moeten geven, maar ook technologie die kan handelen en zelfredzaam is zou het recht op zelfbeschikking moeten krijgen. We zouden daarbij moeten blijven nadenken over de agency van technologie.
Bridle geeft ons een opdracht. Kijk verder dan technologisch determinisme, een onafwendbare toekomst die draait om technologie. We hebben technologie en technologische ontwikkelingen immers grotendeels in eigen hand. Laten we serieus en concreet nadenken over manieren om meer rechtvaardigheid en gelijkheid te realiseren voor alle bewoners van de planeet: menselijk, niet-menselijk en machine.
Is kunstmatige intelligentie neutraal?
Het korte antwoord is: nee, dat is het niet. Het lange antwoord is: de ontwikkeling van AI wordt geleid door techbedrijven die zijn gefinancierd met durfkapitaal. Daardoor weerspiegelt het waarden als competitie, winstoogmerk en extractie. Het zijn waarden die we associëren met survival of the fittest, het denkwerk van bioloog Darwin, die ontdekte waarom bepaalde diersoorten wel of niet overleven.
Over survival of the fittest schrijft Bridle een aantal dingen. Diersoorten bestaan niet in hun eentje, maar in een ecologie van andere planten en dieren. Ook Darwin stond erbij stil dat het voortbestaan van een diersoort afhing van diens omgeving. In de wetenschap is ecologie een gangbaar begrip; zo is er de ecologie van de wiskunde, taalkunde en politiek. Ecologie houdt er rekening mee dat zaken elkaar beïnvloeden: het draait om de onderlinge relaties, niet om extractie of competitie. Kunstmatige Intelligentie is duidelijk gebaseerd op een idee van competitie, in plaats van ecologie. AI is dus niet neutraal.
Is AI een bedreiging?
Elon Musk en Bill Gates waarschuwen ons voor de gevaren van AI, want het zou een bedreiging voor de mensheid vormen. Shane Legg, die de AI bedacht die de best menselijke Go-speler versloeg, zingt hetzelfde liedje. Maar moeten we ook echt bang zijn voor AI? Is het tijd om een ‘vriendelijkere AI’ te maken, zoals onder andere Musk voorstelt?
Bridle stelt dat Musk een valse oplossing biedt. Een vriendelijke machine, zoals een zelfrijdende auto, kan nog steeds iemand aanrijden. Technologische processen, zoals AI, worden pas beter als onze cultuur verandert. Daarbij is het nogal absurd dat Google en Microsoft het hebben over ethiek en AI, maar weinig behoefte voelen om te reflecteren op de ethische consequenties van hun eigen producten.
Is AI creatief?
Volgens Bridle is AI niet creatief, niet gericht op samenwerken, het heeft geen fantasie, het is volstrekt onderdanig (want wacht op onze opdracht), niet opstandig of gevaarlijk. Het is uiterst geschikt voor bedrijfstaken en het verhogen van bedrijfswinsten; misschien moeten we het maar bedrijfsintelligentie noemen.
Er is een bekend verhaal over hoe een paperclip-makende AI de mensheid zou bedreigen. De AI zou optimaliseren op het maken van paperclips, waardoor uiteindelijk de complete mensheid en aarde tot grondstof dienen voor paperclips. Een dystopisch gedachte-experiment zoals we vaker zien bij AI. Maar het wordt nu al op een soortgelijke manier ingezet, bijvoorbeeld om naar olie te zoeken in kwetsbare natuurgebieden. Hoe intelligent of creatief is het om het voortbestaan van de aarde te bedreigen, als je als AI daarvan afhankelijk bent?
Is kunstmatige intelligentie nieuw?
Bridle vertelt ons dat er de afgelopen twintig jaar weinig doorbraken zijn op het gebied van kunstmatige intelligentie, want de onderliggende modellen zijn grotendeels hetzelfde. In zijn lezing bij De Staat van het Internet (die je hier terugkijkt) vertelt hij dat je ChtatGPT eigenlijk zou kunnen zijn als een bedankje van grote tech-bedrijven. In ruil voor al onze data, hebben we een chatbot gekregen die plaatjes en tekst voor ons maakt. De reden dat kunstmatige intelligentie zoveel beter is geworden, is omdat we het steeds meer data gaven. In onderstaande afbeelding zie je wat er gebeurt in een minuut op het internet. Dat is een prima verklaring voor de verbetering van AI de afgelopen tijd.
Vind je dit interessant en zou je het op een event willen hebben over AI? Hier vind je meer informatie over een lezing over de mythes over AI en over hoe je AI ethisch en effectief inzet.
Ik help je feit van fictie onderscheiden met een gratis e-book. Je leest dit boekje in 30 minuten en die tijdsinvestering is het enige wat dit boekje je kost. Download het boekje hieronder.